Olağanüstü hâl ya da kısaca OHAL olağanüstü yönetim usullerinin uygulanmasını gerektiren doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım, kamu düzenini ciddi biçimde bozan yaygın şiddet olayları gibi durumlar. Olağanüstü hâl rejimi yönetim makamlarının yetkisinin genişlemesi sonucunu yaratır. Belirli yaş aralıklarındaki vatandaşlar için çalışma yükümlülüğü, gerektiğinde para ve mal yükümlülüğü konulabilir. Olağanüstü hâl önlemlerinin ortak ve en tartışmalı yönleri ise yaygınlaştırılması ve genellikle bunlara karşı yargı yolunun kapalı olmasıdır.
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında olağanüstü hal durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükümet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren "sınırlanamayan haklar" kapsam dışıdır.
1982 anayasasının 119-122 maddelerine göre Türkiye'de dört farklı türde sıradışı yönetim vardır. Bunlar sıkıyönetim, olağanüstü hal, seferberlik ve savaş halidir. 121. maddeye göre: "Anayasanın 119 ve 120 nci maddeleri uyarınca olağanüstü hal ilânına karar verilmesi durumunda, bu karar Resmî Gazetede yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir."
Türkiye tarihinde üç kez genel olağanüstü hal ilan edilmiştir. 1978 ila 1983 arasında sıkıyönetim olağanüstü hal ile değiştirildi ve Kasım 2002'te kadar yürürlükte kaldı. 20 Temmuz 2016'da Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hal ilan edildi.
Devam Eden Olağanüstü Hal Örnekleri
1- Fransa 2015 Paris saldırıları sonrasında olağanüstü hal ilan etti.
2- ABD 11 Eylül saldırıları sonrasında halen geçerli olan olağanüstü hali ilan etti.
3- 12 Haziran 2016'da 2016 Orlando gece kulübü saldırısı sonucunda Florida devleti Orange County'de olağanüstü hal ilan etti.
4- Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda Alberta, Kanada'da olağanüstü hal ilan etti.
5- Filipinler tropik fırtına felaketi sonucunda olağanüstü hal ilan etti.
6- Myanmar mezheplerle ilgili şiddet sonucunda Meiktila'da olağanüstü hal ilan etti.
7- Kırım Ukrayna'daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.
8- Kaliforniya valisi Jerry Brown 6 Ocak 2016'da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.
9- ABD'de North Carolina, Tennessee, Maryland, Pennsylvania, Georgia, Virginia, West
10-Virginia, and New Jersey gibi devletler kar fırtınası nedeniyle olağanüstü hal ilan ettiler.
11-2016'da Venezuela'da protestolar nedeniyle olağanüstü hal ilan etti. Nicolas Maduro protestoların arkasında ABD'nin olduğunu söyledi.
12-2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hal ilan edildi.
|